SERUAN yang semakin meningkat supaya pengawalseliaan kenderaan pelancongan dipindahkan daripada pihak berkuasa pengangkutan kepada Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya mungkin kedengaran logik pada pandangan pertama. 

Namun dari sudut tadbir urus, keselamatan serta amalan terbaik antarabangsa, ia sebenarnya satu jalan pintas dasar yang berbahaya.

Malaysia sudah pun melalui akibat daripada pengawalseliaan kenderaan komersial yang berpecah-pecah. 

BACA LAGI: Satu rumah jadi bilik 'meeting', anak pengasas Dr Cardin dedah realiti urus bisnes famili

BACA LAGI: Pempengaruh 'Sedaghe' persoal masa daftar masuk hotel makin lewat, ramai setuju rugi masa 'travel'

Sebelum 2010, urusan pelesenan berada di bawah lembaga berorientasikan perniagaan yang lebih mengutamakan kemasukan pemain baharu berbanding penguatkuasaan selepas lesen dikeluarkan. 

Kenderaan mengumpul saman, pemandu mencatat rekod kesalahan panjang, namun operasi tetap berjalan tanpa tindakan sistemik yang tegas.

Kegagalan institusi itulah yang membawa kepada penubuhan pengawal selia pengangkutan darat nasional yang bersatu di bawah Akta Pengangkutan Awam Darat. 

Memindahkan kuasa pelesenan kepada kementerian yang tidak mempunyai aset penguatkuasaan tidak akan mengukuhkan keselamatan. — Gambar hiasan / AZLINA ABDULLAH/The Star

Penyatuan itu bukan kosmetik sebaliknya ia adalah pembetulan struktur demi keselamatan. Mengundurkan langkah itu sekarang akan menjadi satu regresi dasar.

Akta Industri Pelancongan memberi kuasa kepada pihak berkuasa pelancongan untuk mengawal selia perniagaan pelancongan seperti agensi pelancongan, pengendali pelancongan dan pemandu pelancong. 

Namun ia tidak direka untuk mengawal sistem brek, alat pengehad kelajuan, pengurusan keletihan pemandu, pemantauan kotak hitam atau standard kejuruteraan kenderaan.

Kuasa teknikal sebegini terletak di bawah undang-undang pengangkutan dan dikuatkuasakan melalui operasi bersepadu bersama agensi pengangkutan jalan, polis serta pusat pemeriksaan kenderaan. 

Memindahkan kuasa pelesenan kepada kementerian yang tidak mempunyai aset penguatkuasaan di jalan raya, infrastruktur pemeriksaan atau pangkalan data pengangkutan masa nyata tidak akan mengukuhkan keselamatan. 

Ia hanya akan menjauhkan kawal selia daripada sistem yang membolehkan penguatkuasaan dijalankan.

Tragedi bas pelancongan di Gerik pada 9 Jun lalu yang meragut 15 nyawa menjadi contoh jelas. Siasatan mendapati kenderaan dan pemandu terlibat masing-masing mempunyai rekod pelbagai kesalahan trafik yang belum diselesaikan dalam pangkalan data berbeza.

Kegagalan bukan kerana kenderaan itu dikawal selia oleh pihak berkuasa pengangkutan, tetapi kerana kelemahan integrasi data masa nyata antara agensi penguatkuasaan. Itu adalah kelemahan tadbir urus digital, bukan isu bidang kuasa.

Ada juga konflik struktur lebih besar yang perlu diakui. Badan pelancongan berinsentif untuk memaksimumkan ketibaan pelawat, meningkatkan kapasiti dan mengekalkan kos operasi yang kompetitif. 

Pengawal selia keselamatan pengangkutan pula berinsentif untuk mengehadkan kenderaan tidak selamat, mengenakan kos pematuhan serta memperlahankan operasi berisiko.

Insentif yang berlawanan ini adalah sebab utama kebanyakan negara maju memisahkan promosi pelancongan daripada pengawalseliaan keselamatan kenderaan berat.

Di United Kingdom, pelesenan bas pelancongan dikawal selia oleh pesuruhjaya pengangkutan, bukan badan pelancongan. Di Singapura, semua pelesenan kenderaan dan penguatkuasaan rentas sempadan dikendalikan oleh Lembaga Pengangkutan Darat, bukan agensi pelancongan. 

Malaysia tidak patut menyimpang daripada norma global ini ketika sedang bersiap sedia untuk Visit Malaysia 2026.

Tragedi kemalangan bas pelancong memberi imej buruk kepada industri pelancongan negara. — Gambar hiasan 

Kepercayaan awam terhadap keselamatan pengangkutan di Malaysia tidak bergantung pada logo kementerian mana yang tertera pada permit. Ia bergantung pada sejauh mana kenderaan tidak selamat benar-benar disekat daripada berada di jalan raya.

Terdapat juga dimensi ekonomi yang kritikal. Satu sahaja insiden bas pelancong berprofil tinggi menjelang Visit Malaysia 2026 bukan sahaja meragut nyawa, malah membuka risiko liabiliti insurans, tindakan undang-undang serta menjejaskan reputasi antarabangsa Malaysia sebagai destinasi pelancongan.

Justeru, tadbir urus keselamatan bukan penghalang pertumbuhan pelancongan; ia adalah prasyaratnya.

Reformasi yang benar-benar diperlukan bukanlah mengalih kuasa institusi, tetapi memperbetulkan seni bina penguatkuasaan. 

Malaysia masih beroperasi dengan sistem berpecah antara pelesenan pengangkutan, penguatkuasaan trafik, pemeriksaan kenderaan dan pendaftaran perniagaan pelancongan.

Apa yang diperlukan ialah kerangka digital bersatu yang membolehkan pegawai penguat kuasa menyemak serta-merta kesahihan permit kenderaan, pematuhan pemandu dan pelesenan pelancongan dalam satu imbasan.

Penggantungan permit secara automatik bagi pesalah keselamatan serius perlu dijadikan standard. Operasi bersepadu di jalan raya pula perlu distrukturkan secara berkala dan berasaskan data.

Pelancongan memerlukan badan promosi yang kuat. Pengangkutan memerlukan pengawal selia keselamatan yang tegas. Melemahkan mana-mana pihak akhirnya akan melemahkan kedua-duanya.

Imej pelancongan Malaysia tidak akan dilindungi dengan memindahkan fail antara kementerian. Ia hanya akan dilindungi dengan memastikan kenderaan tidak selamat tidak dibenarkan berada di jalan raya dan itu adalah fungsi pengangkutan, bukan pelancongan. — The Star 

WAN AGYL WAN HASSAN MERUPAKAN PENGASAS & KETUA PENGAWAI EKSEKUTIF MY MOBILITY VISION

*Ini merupakan pandangan penulis dan tidak semestinya mencerminkan pendirian Majoriti*

Boleh follow media sosial Majoriti di Twitter, Facebook, Instagram, WhatsApp Channel dan Telegram