SUNGAI Perak, Sungai Kuantan dan Sungai Terengganu yang terkenal dalam kalangan kaki pancing merupakan antara 11 sungai di negara ini yang dikesan mempunyai bahan kimia paling berbahaya iaitu kimia cap jari dan benzo(a)pirena daripada minyak motor terpakai yang boleh mengundang risiko kanser.
Menurut analisis hidrokarbon aromatik polisiklik (PAH) dengan kerjasama Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Malaya (UM) dan Universiti Tokyo, Jepun, kepekatan benzo(a)pirena tertinggi ditemui di Sungai Klang.
Memetik laporan Sinar Harian, kajian berdasarkan cap jari molekul mampu membuktikan bahawa sumber utama hidrokarbon aromatik polisiklik di Sungai Klang berasal daripada minyak motor terpakai, menjadikannya sungai paling tercemar dengan sisa minyak.
Ini kerana, Sungai Klang terdedah kepada pelbagai sumber yang menyusup daripada air larian bandar.
Selain itu, pencemaran sumber bukan titik Malaysia juga tidak menerima sistem rawatan seperti di negara maju.
Sungai Langat di Selangor; Sungai Pinang di Pulau Pinang; Sungai Kim Kim dan Sungai Muar di Johor; Sungai Besut dan Sungai Terengganu di Terengganu; Sungai Kuantan di Pahang; Sungai Melaka di Melaka; Sungai Kelantan di Kelantan dan Sungai Perak di Perak masing-masing tersenarai antara sungai yang mempunyai bahan kimia berbahaya.
Kajian selama 25 tahun itu mendedahkan punca utama pencemaran sungai adalah disebabkan oleh industri di sekitar kawasan sungai seperti pembaikan mesin yang mengeluarkan minyak motor terpakai yang tidak dirawat, sekali gus mencemarkan alam sekitar.
Pakar Pencemaran Alam Sekitar, Pasukan Petugas Kluster Alam Sekitar dan Kelestarian, Akademi Profesor Malaysia Profesor Dr Mohamad Pauzi Zakaria berkata, saki-baki yang dirawat di loji rawatan kumbahan yang mengalir ke sungai boleh memberi kesan buruk kepada keseluruhan ekosistem sungai.
“Minyak motor yang tertumpah dari bengkel kenderaan masih tidak diurus dengan bijak dan cekap.
"Sisa minyak ini membentuk sebahagian daripada air larian permukaan dan mengalir ke dalam sistem perparitan, akhirnya menuju ke sungai.
“Air larian bandar yang tidak dirawat dengan baik boleh memberi kesan buruk kepada ekosistem sungai.
“Terdapat kajian mendokumentasikan bahawa bahan kimia toksik dalam minyak motor terpakai boleh menyebabkan gangguan hormon dan kesan peniruan hormon (bertindak seperti hormon semula jadi) kepada manusia,” katanya.
BACA LAGI: [VIDEO] Otak bersepai dalam helmet, pembonceng maut bertembung lori di Gelang Patah
Minyak motor yang tertumpah dari bengkel kenderaan masih tidak diurus dengan bijak dan cekap.
Jelas beliau, empat komponen iaitu benzo(a)pirena, fluorantene, benzofluorantene, dan benzo(ghi)perylene, mempunyai sifat toksik yang menimbulkan risiko kanser dan memberi implikasi kepada fisiologi dan proses manusia.
“Kesan sampingan boleh mengakibatkan imuniti rendah, perubahan kepada asid deoksiribonukleik (DNA) dan genetik, serta ketidakstabilan populasi hidupan darat dan akuatik,” katanya.
Benzo(a)pirena terkumpul dalam tisu ikan, kerang dan udang.
Bermula dari tahun 1999, kajian analisis PAH menggunakan kaedah standard Agensi Perlindungan Alam Sekitar Amerika Syarikat (USEPA) dengan mengambil sampel sedimen dari permukaan bawah air.
Salah seorang penyelidik kajian itu, Pauzi, mengambil sampel sedimen dari sungai dan menjalankan analisis forensik untuk mencari cap jari molekul yang boleh digunakan sebagai penunjuk paling berbahaya kepada kesihatan manusia.
Daripada persampelan kepada analisis, ia mengambil masa tiga minggu dan dijalankan bersama penyelidik dan pelajar dari tiga universiti berbeza.
Sementara itu, Pauzi berkata, penggunaan minyak motor yang mengandungi benzo(a)pirena juga menyebabkan pengumpulan dalam tisu hidupan akuatik seperti ikan, kerang dan udang, yang akhirnya mendatangkan bahaya kepada pengguna.
"Ini kerana bahan tersebut boleh meniru hormon estrogen manusia. Bahan kimia ini juga berupaya mendatangkan risiko kesihatan termasuk kanser kepada manusia jika mereka mengambil makanan laut dari sungai ini.
"Selain benzo(a)pirena, bahan lain seperti mikroplastik juga mempunyai kesan yang sama kepada manusia dan hidupan akuatik.
"Pencemaran mikroplastik di sungai, laut dan pantai di Malaysia sudah mencapai tahap kritikal dan ia amat membimbangkan," katanya.
Mengulas mengenai penyelesaian terbaik berhubung isu pencemaran bahan kimia di sungai, yang kebanyakannya disumbangkan kilang perindustrian, bengkel kenderaan dan pertanian, Pauzi mencadangkan agar minyak motor terpakai dikitar semula dengan sistem pengurusan yang lebih inovatif supaya bahan itu tidak tumpah ke dalam sungai.
“Biasanya minyak pelincir terpakai dikitar semula, disimpan dengan tidak betul di bengkel, dan secara purata, tumpah ke dalam sungai semasa pembaikan atau servis kenderaan dan enjin.
"Selain itu, setiap pihak yang menumpahkan minyak perlu didenda dengan berat bagi memberi pengajaran kepada mereka.
"Pendidikan formal dan tidak formal di peringkat sekolah juga perlu agar generasi muda agar sedar tindakan membuang minyak motor terpakai di tempat tidak sepatutnya boleh membahayakan alam sekitar," jelasnya. — The Star
Boleh follow media sosial Majoriti di Twitter, Facebook, Instagram dan Telegram