TULAR satu video memaparkan sekumpulan lelaki mendatangi seorang wanita dan menangkapnya di Laluan Tena Teke dan Laluan Rara, Desa Waimangura, Kecamatan Wewewa Barat, Kabupaten Sumba Barat Daya, Indonesia baru-baru ini dipercayai untuk tujuan berkahwin secara paksa.
Bagaimanapun, kejadian pelik itu sebenarnya merupakan satu amalan biasa bagi penduduk di daerah tersebut yang dikenali sebagai kahwin tangkap.
Berdasarkan info daripada penduduk Sumba, tradisi itu tidaklah terlalu teruk, namun sejak beberapa tahun kebelakangan ini, ia telah menyimpang daripada tatacara adatnya.
Merujuk pada buku Sumbanese People and Their Customs yang ditulis oleh Oe. H. Kapita pula, kahwin tangkap merupakan peringkat awal proses meminang wanita dalam adat resam masyarakat Sumba.
Bagi istilah tradisional, kaedah meminang itu dipanggil sebagai piti rambang atau mengambil secara paksa. Dalam kes ini, bakal pengantin lelaki akan 'menangkap' bakal pengantin perempuannya sebelum meminang dan kemudian berkahwin.
Dalam tradisi asal, perkahwinan tangkap sebenarnya telah dirancang dan dipersetujui oleh kedua-dua pihak terlebih dahulu.
Proses itu juga melibatkan simbol tradisional, seperti kuda yang diikat atau emas di bawah bantal sebagai simbol perarakan tradisional sedang dijalankan.
Wanita yang bakal 'ditangkap' itu juga telah mempersiapkan diri dengan berpakaian dan memakai pakaian tradisional yang lengkap.
Dengan memakai pakaian tradisional, bakal pengantin lelaki akan menunggang kuda dan menangkap pengantin perempuannya di lokasi yang dipersetujui bersama.
Selepas ditahan, ibu bapa lelaki itu akan memberikan seekor kuda dan parang Sumba sebagai permohonan maaf dan memaklumkan bahawa anak perempuan mereka sudah berada di rumah lelaki itu.
Proses rasmi meminang secara rasmi bermula selepas bakal pengantin perempuan bersetuju untuk berkahwin, yang kemudiannya diikuti dengan penghantaran belis (mas kahwin).
Namun malangnya, sejak beberapa tahun kebelakangan ini, amalan kahwin tangkap tersebut dilihat lebih melibatkan proses paksaan, ugutan dan keganasan terhadap wanita.
Atas nama adat atau tradisi, pelaku berasakan mereka berhak untuk menculik dan secara paksa membawa wanita Sumba ke mana-mana dan bila-bila sahaja mereka mahu.
Tradisi tersebut telah menyimpang dari adat yang sebenarnya, yang mana tangkapan itu dibuat tanpa persetujuan kedua-dua belah pihak, malah terdapat juga kes si pelaku membawa senjata seolah-olah penculikan sebenar.
Dalam amalan ini, pelaku merasakan dia bebas untuk memaksa wanita itu mengahwininya semata-mata kerana dia lelaki dan agresif, dan kelakuan itu dikatakan sifat lelaki yang boleh diterima oleh masyarakat di sana.
Selama bertahun-tahun, adat berkenaan telah berubah menjadi suatu pertunjukan untuk membuktikan kejantanan dan kekayaan lelaki Sumba.
Terdapat sekurang-kurangnya dua aspek yang menjadikan tradisi kahwin tangkap bertukar menjadi serangan dan keganasan berasaskan jantina. Pertama, aspek paksaan dan ketiadaan persetujuan daripada mangsa.
Kedua, penggunaan senjata dan ugutan yang boleh membahayakan mangsa dari segi fizikal, mental dan seksual. Amalan itu jelas tidak selari dengan penghormatan terhadap hak asasi manusia, kerana setiap manusia termasuk wanita berhak untuk berasa selamat dan bebas daripada ancaman keganasan.
Penyimpangan daripada amalan itu melanggar pelbagai peringkat hak asasi manusia dalam Konvensyen Penghapusan Diskriminasi terhadap Wanita (CEDAW) yang telah disahkan melalui Undang-undang Republik Indonesia No. 7 Tahun 1984.
Ironinya, mangsa perkahwinan yang ditangkap bukan sahaja menyasarkan wanita dewasa, tetapi juga kanak-kanak. Ini bermakna perkahwinan campur di Sumba juga telah menyebabkan peningkatan jumlah perkahwinan kanak-kanak di Indonesia.
Amalan tidak masuk akal seperti itu mesti dihentikan kerana ia menjatuhkan maruah wanita, apatah lagi kebanyakan gadis bawah umur menjadi sasaran mereka. — Agensi
Boleh follow media sosial Majoriti di Twitter, Facebook, Instagram dan Telegram