APABILA Malaysia mengambil alih jawatan Pengerusi ASEAN pada 2025, jangkaan terhadap kepimpinannya adalah tinggi.

Pengkritik berpendapat bahawa Malaysia tidak mempunyai hala tuju yang jelas, bahawa jawatan ini akan terlalu dikaitkan dengan Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim dan bahawa ASEAN masih gagal menangani krisis serantau secara berkesan.

Namun, kritikan ini mengetepikan kedalaman visi strategik Malaysia, keunikan kepimpinan Anwar, serta realiti geopolitik berubah yang menjadikan tempoh ini satu peluang penting untuk menyusun semula peranan ASEAN di peringkat global.

Momen strategik ASEAN: Mengapa kepimpinan Malaysia penting?

ASEAN berada di persimpangan. Susunan ekonomi global sedang mengalami perubahan, jenayah rentas sempadan semakin meningkat, ancaman siber kian meruncing dan keselamatan serantau diuji oleh tekanan luar, termasuk ketegangan di Laut China Selatan serta situasi yang terus berkembang di Myanmar.

Dalam konteks ini, kepimpinan Malaysia di bawah Anwar Ibrahim bukan sekadar rutin, ia adalah saat penentu bagi penyusunan semula strategi ASEAN.

Tidak seperti pengerusian terdahulu yang sebahagian besarnya mengekalkan status quo, Malaysia mempunyai peluang untuk mengubah keutamaan ASEAN ke arah agenda yang lebih progresif, termasuk daya tahan ekonomi, autonomi strategik, tadbir urus keselamatan siber dan penglibatan global.

Di bawah Anwar, pengerusian Malaysia bukan sekadar meneruskan pendekatan tradisional ASEAN, tetapi menjadi satu bentuk pemulihan hala tuju yang lebih jelas dan berani.

Yusmadi Yusoff ialah bekas Senator dan Ahli Parlimen Malaysia.

Anwar Ibrahim: Seorang pemimpin dialogikal untuk peranan global ASEAN

Salah satu kelebihan utama Anwar Ibrahim adalah kepimpinannya sebagai seorang pemimpin dialogikal iaitu seorang pemimpin yang memahami kuasa dialog dalam diplomasi, penyelesaian konflik dan tadbir urus global.

Sepanjang kerjayanya, Anwar telah berinteraksi dengan pelbagai pemimpin dunia, cendekiawan dan pembuat dasar dari Washington ke Beijing, Riyadh ke Brussels.

Keupayaannya untuk merentasi jurang ideologi, terlibat dalam wacana intelektual, serta memupuk pemahaman bersama menjadikannya dalam kedudukan yang unik untuk mentransformasikan ASEAN sebagai hab dialog global.

Di bawah kepimpinan Malaysia, ASEAN boleh:

1. Menjadi platform mediasi global

ASEAN, di bawah Malaysia, boleh muncul sebagai forum neutral untuk perbincangan global, khususnya dalam kestabilan geopolitik, tadbir urus siber dan kerjasama ekonomi.

2. Mengukuhkan soft power ASEAN

Dengan kredibiliti Anwar sebagai seorang negarawan global, Malaysia boleh meletakkan ASEAN sebagai pemoderasi isu-isu global, menawarkan jalan tengah antara blok kuasa yang bersaing.

3. Memperkasakan peranan ASEAN dalam dunia Islam

Dengan hubungan erat Anwar dengan Timur Tengah dan Barat, Malaysia boleh mengangkat peranan ASEAN dalam mempromosikan kesederhanaan Islam, dialog antara peradaban dan kerjasama dalam isu-isu kemanusiaan global.

Daripada sekadar menjadi blok serantau yang pasif, kepimpinan Malaysia boleh mengubah ASEAN menjadi kuasa intelektual dan diplomatik menjadi satu entiti yang diyakini sebagai medan rundingan utama dalam isu-isu keamanan, kestabilan dan tadbir urus global.

Penyertaan strategik Anwar bersama bekas pemimpin ASEAN

Keputusan Anwar untuk mendapatkan pandangan daripada tokoh-tokoh ASEAN yang berpengalaman seperti Thaksin Shinawatra dan George Yeo bukanlah satu tindakan peribadi, tetapi satu strategi berwawasan.

Bridget Welsh yang berpendapat bahawa kepimpinan ASEAN terlalu berkisar kepada Anwar sendiri sebenarnya kurang memahami realiti tadbir urus serantau.

ASEAN secara tradisinya dipandu oleh kesinambungan dan ingatan institusi. Penglibatan tokoh seperti Thaksin, bekas Perdana Menteri Thailand yang berpengalaman dalam ekonomi serantau, serta George Yeo, bekas Menteri Luar Negeri Singapura yang dihormati dengan pengalaman geopolitik yang luas, memberikan Malaysia kelebihan dalam menangani cabaran ASEAN.

Kritikan terhadap penyertaan mereka gagal melihat bahawa kepakaran mereka bukan soal individu, tetapi tentang memperkukuhkan kekuatan kolektif ASEAN.

Kepimpinan Anwar bukanlah berlandaskan autoriti individu semata-mata, tetapi tentang menghimpunkan minda terbaik untuk membentuk masa depan ASEAN.

Anwar Ibrahim memikul tanggungjawab selaku pemimpin negara

Keselamatan siber dan tadbir urus AI: Sempadan baharu ASEAN

Salah satu bidang yang akan diperkasakan Malaysia sepanjang pengerusian ASEAN ialah tadbir urus keselamatan siber. Peningkatan ancaman siber, pengintipan digital, serta risiko keselamatan berasaskan kecerdasan buatan (AI) memerlukan kerangka kerja serantau bagi norma dan daya tahan siber.

Anwar memahami bahawa dalam abad ke-21, keselamatan negara tidak dapat dipisahkan daripada keselamatan siber. ASEAN telah membuat kemajuan beransur-ansur dalam kerjasama keselamatan siber melalui ASEAN Cybersecurity Cooperation Strategy, namun Malaysia akan memperjuangkan:

1. Norma keselamatan siber ASEAN

Mewujudkan kerangka kerja serantau untuk tingkah laku negara yang bertanggungjawab dalam siber, serupa dengan Tallinn Manual yang mengawal norma peperangan siber di Eropah.

2. Akta keselamatan digital serantau

Memperkukuh kerjasama pertahanan siber antara negara ASEAN, terutamanya terhadap sindiket jenayah siber dan ancaman siber yang disokong oleh negara asing.

3. Tadbir urus AI dalam ASEAN

Menggalakkan penggunaan AI secara beretika dalam keselamatan, pentadbiran awam dan tadbir urus bagi mengelakkan penyalahgunaan autoritarian serta pelanggaran privasi data.

Kepimpinan Malaysia dalam merapatkan jurang antara tadbir urus teknologi dan dasar keselamatan akan meletakkan ASEAN di barisan hadapan diplomasi digital global, memastikan ASEAN bukan sekadar penerima dasar keselamatan siber kuasa luar, tetapi menjadi pembentuk aktif masa depan siber serantau.

Kesimpulan: Peluang terbaik ASEAN

Pengerusian ASEAN oleh Malaysia di bawah Anwar Ibrahim bukanlah satu krisis kepimpinan, ia adalah satu peluang kepimpinan.

Kritikan yang hanya tertumpu kepada cabaran jangka pendek gagal melihat strategi besar yang sedang dimainkan merupakan satu strategi yang mengutamakan kedudukan jangka panjang ASEAN dalam lanskap global yang semakin mencabar.

Kepimpinan Anwar adalah peluang terbaik ASEAN untuk menegaskan dirinya dalam era ketidaktentuan global, transformasi ekonomi dan peralihan paradigma keselamatan. ASEAN 2025 yang dipimpin Malaysia bukan sekadar tentang seorang pemimpin, ia adalah usaha membina asas kukuh untuk fasa baharu ASEAN di pentas dunia.

Daripada mempersoalkan keupayaan Malaysia untuk memimpin, tumpuan sebenar harus diberikan kepada bagaimana ASEAN boleh memanfaatkan peluang strategik ini. Kegagalan yang sebenar bukanlah pada kepimpinan Malaysia, tetapi pada keengganan ASEAN sendiri untuk menerima kepimpinan yang sangat diperlukan ini. — Majoriti

Boleh follow media sosial Majoriti di Twitter, Facebook, Instagram dan Telegram

Mengenai penulis:

Yusmadi Yusoff ialah bekas Senator dan Ahli Parlimen Malaysia, Pengasas dan Pengerusi RIGHTS Foundation, serta Ahli Asian Dialogue Society (ADS).